هدف تبلیغ: ایجاد سازوکاری برای نجات بشر مستضعف از یوغ ظلم و تزویر
هر وقت سخن از «تبلیغ اسلام» به میان میآید، با تندروی ها و کندروی های مختلفی _چه از ناحیهی حوزیان و چه از ناحیهی غیر_ مواجه میشویم که این خود نشانگر عدم وجود یک فرایند جامع و همهجانبه نگر در این مورد حساس است. در اینجا چیزی که بیشتر از همه نمود پیدا میکند، خطرهایی است که به علت تبلیغ ناقص، متوجه جامعهی جهانی و امت اسلام میگردد. مبنای این مشکل میتواند عدم تدقیق در سیره ی مبارک نبوی برای یافتن هدف و روشها ی تبلیغ باشد. به نظر نکتهی حائز اهمیت در اینجا این است که هدف در امر تبلیغ مسلمان کردن و یا شیعه کردن افراد غیر مسلمان نیست، بلکه ایجاد ساز و کاریست برای نجات بشر مستضعف از یوغ ظلم و تزویر.
در همین رابطه و به بهانه ی انتشار یک خبر از دختر مسلمانی که در آستانه ی سال نو میلادی، در یکی از شهر های آلمان، با یکسری کارت و شکلات به سراغ مسیحی ها رفته بود، تا عید را به آنها تبریک بگوید (که کار نوآورانه و جذابی هم انجام داده است)، پژوهشی روایی به خاطر نگارنده رسید در خصوص روش ائمه علیهم السلام در تبلیغ و گسترش معارف دین نوشتهی حجت الاسلام خلیلی که در ادامه تقدیم میگردد.
نوشته ی دختر آلمانی در صفحه ی توییترش:
«به عنوان یک دختر مسلمان توی یک کشور اروپائی، برای اینکه نشون بدم ما مسلمونا عاشق حضرت عیسی علیه السلام هستیم، یه سری کارت خریدم (داخلش آیه ی قرآن که درباره تولد حضرت عیسی (ع) هست را همراه با تبریک کریسمس و سال نو نوشتم ) و امروز همراه با یه سری شکلات بین آلمانی ها پخش کردم!
جالبه که وقتی منو با حجاب اسلامی میدیدن که دارم بهشون هدیه ی کریسمس میدم تعجب می کردند و می گفتند واقعا این هدیه برای ما است؟
خدا راشکر، آدمائی که امروز باهاشون برخورد داشتم خیلی خوش برخورد و مهربون بودن»
روش ائمه علیهم السلام در تبلیغ و گسترش معارف دین
حجت الاسلام خلیلی
روش تبلیغ ائمه علیهم السلام در اشاعه محاسن کلام، صرف تبلیغ ساده‌ی عمومی نیست. بلکه اصرار بر نوعی شبکه سازی برای نجات بشر از باطلی است که خود نیز می‌فهمد دست و پای او را گرفته است. این شبکه سازی (نه برای تبلیغ تشیع، ولی از شیعیان) که حداقل حساسیت زایی را نیز دارد، رکنی در پیگیری تشیع نسبت به اهداف خویش از جمله زنده و رسمی نگاه داشتن این مکتب، و مبارزه با جباران و طاغوت هاست. طبعاً تبلیغ تشیع نیز – در سطح همان شبکه سازی – در صورت نبود این آفات، مطلوب است:
وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ لِلْأَحْوَلِ: «أَتَيْتَ الْبَصْرَةَ»؟ قَالَ: نَعَمْ. قَالَ: «كَيْفَ رَأَيْتَ مُسَارَعَةَ النَّاسِ فِي هَذَا الْأَمْرِ وَ دُخُولَهُمْ فِيهِ»؟ فَقَالَ: وَ اللَّهِ إِنَّهُمْ لَقَلِيلٌ، وَ قَدْ فَعَلُوا وَ إِنَّ ذَلِكَ لَقَلِيلٌ. فَقَالَ: «عَلَيْكَ بِالْأَحْدَاثِ فَإِنَّهُمْ أَسْرَعُ إِلَى كُلِّ خَيْرٍ». (قرب الإسناد، ص: 128)
در این روایت تصریح شده که این تبلیغ در مرحله ای است که گویا افراد شیعه در شهر «بسیار قلیلند».
در این مرحله، اولاً فعالیت تبلیغی شیعه با توجه به قلت تعداد، چندان حساسیت برانگیز نخواهد بود و لذا با سیاست پیش گفته تعارضی ندارد، ثانیاً شیعه برای فعالیت های مدّ نظر خود، قطعاً به تعدادی از افراد شیعه ی آگاه به مذهب به عنوان کادر مرکزی نیاز دارد.
فعالیت‌هایی از قبیلِ کمک به مرکزیت شیعه برای فعالیت هایی همچون انتقال فقه و حدیث و معارف و …، و چه بسا از همه مهمتر، تبلیغ محاسن کلام ائمه ع و حفظ امت از انحراف نسبت به سنت خودِ نبی صلی الله علیه و آله و سلم و استفاده از میراث حضرت (ص) جهت جلوگیری از انحرافات بعدی.
این گونه جذب نیروی کم تعداد، خصوصاً از میان جوانان مستعدّ، در سیره ائمه علیه السلام در همان دوران بارها سابقه دارد مانند جذب جوانان کارایی چون زراره (رجال الكشي، ص178) و هشام بن حکم (رجال الكشي، ص255، ش475. همچنین ر.ک. الكافي (ط – الإسلامية)، ج1، ص: 169 مبنی بر آن که در جوانی کنار حضرت ع بوده‌اند و…)؛ و سیاست اصحاب مقرب و حواریون امام ع، برای جذب افرادی خاص و کارا (رسالة أبي غالب الزراري، ص231 در ذکر شیعه شدن آل اعین از طریق ابوخالد کابلی به واسطه خواهرشان، تا به ۱۰ تن رسیدند!؛ همچنین ر.ک. رسالة أبي غالب الزراري، ص135 ، در ذکر ایمان آوردن حمران بن اعین از طریق ابوخالد ).
در صورتی که هیچ روایتی مبنی بر ترغیب اصحاب «به طور عمومی» بر دعوت مردم به شیعه شدن و اینکه نجاتشان دهند، یافت نشد.
نویسنده :
